O enorme tsunami de noticias referidas ao desenvolvemento de algoritmos xenerativos ou de machine learning en xeral, e aos seus posibles efectos, ten a moitos preocupados con respecto ao que perciben como unha das súas ameazas supostamente máis importantes: a perda de postos de traballo.

Que a tecnoloxía dea lugar a unha perda de postos de traballo non debería resultarnos sorprendente: ocorreu en moitísimos momentos da historia da humanidade, xerou lendas como a de Ned Ludd e converteuse practicamente nunha constante. A análise habitual adoita realizarse en dúas fases: unha primeira a curto prazo, na que unha serie de ocupacións son eliminadas debido á dispoñibilidade dunha tecnoloxía que as converte en redundantes, e unha segunda a medio prazo na que esas tecnoloxía xeran á súa vez emprego, habitualmente máis especializado ou percibido como de máis valor engadido.

Analistas como Goldman Sachs prevén que o desenvolvemento de algoritmos e a súa aplicación en distintas industrias dea lugar a unha perda duns trescentos millóns de postos de traballo, cun 18 % do traballo global que pasará a ser levado a cabo exclusivamente por ordenadores, e un impacto sensiblemente máis forte nas economías avanzadas fronte aos países en vías de desenvolvemento. O último informe do World Economic Forum fala dun 23 % dos postos de traballo en risco de disrupción ao longo do próximos cinco anos, mentres un estudo de tres investigadores de OpenAI sitúa ese risco nun 80 % dos traballadores nos Estados Unidos, cun 10 % das súas tarefas cotiás afectadas e un 19 % cun nivel de afectación superior ao 50 %.

Que traballadores resultarán máis afectados? O maior impacto económico espérase en traballos con salarios polo xeral elevados que requirían un certo nivel de educación, escaso adestramento no posto de traballo, que levan a cabo tarefas como escribir, programar ou procesar información, xeralmente de forma repetitiva ou rutineira. Entre os máis afectados sitúanse intérpretes, tradutores, enquisadores, escritores, autores, especialistas en relacións públicas, xestores fiscais, matemáticos, correctores, editores, contables ou auditores. No lado oposto, entre os menos afectados, falamos de mecánicos, cociñeiros, traballadores da construción, atletas, almacenistas, traballadores da automoción, carpinteiros etc.

Resulta interesante ver un impacto tecnolóxico que tende a afectar máis, polo menos polo momento e co estado actual da tecnoloxía, aos traballadores en principio máis cualificados e de economías máis desenvolvidas, que doutra banda, tenden a ser considerados máis reconvertibles, máis reeducables ou con máis oportunidades que a súa contrapartida con menor cualificación ou en países en vías de desenvolvemento. Un exemplo claro desa tendencia serían as recentes declaracións do CEO de IBM, Arvind Krishna, que afirmou que a súa compañía estaba a pensar en substituír uns 7.800 postos de traballo con algoritmos de diversos tipos, e que sería moito máis forte en traballos administrativos e funcións como a de recursos humanos, onde xa suspenderan todas as contratacións.

Mais, na práctica, poderiamos estar a falar de funcións que van moito máis alá, como as levadas a cabo polos analistas bolsistas: o Financial Times afirma que unha carteira elixida por ChatGPT está a conseguir mellores rendementos que as compañías financeiras máis destacadas do Reino Unido… agora, os analistas xa non teñen que loitar contra un mono que tira dardos contra unha parede, contra o que xa adoitaban perder, senón contra un algoritmo.

Obviamente, non se pode frivolizar con estes temas: un posto de traballo e unha persoa substituída por un algoritmo é ou pode ser un drama persoal e un problema importante, mais de aí a darnos ao tremendismo e a reeditar os medos que toda tecnoloxía suficientemente nova esperta hai unha distancia significativa. Desastre do emprego? Desastre social? Apocalipse? Ou simplemente unha reconversión máis desas ás que xa estamos moi afeitos ao longo da historia, con cada vez máis postos incorporando o uso de algoritmos a modo de asistentes intelixentes e outros que van vendo como as súas funcionalidades son levadas a cabo de maneira vantaxosa por estes? Francamente, tendo a inclinarme máis por esa segunda opción.